Szyfr ADFGX/ADFVGX - koder/dekoder

Szyfr ADFGX/ADFVGX jest to prosty szyfr podstawieniowy używany przez wojska niemieckie w czasie pierwszej wojny światowej do komunikacji na polu bitwy. W rzeczywistości szyfr ten był rozwinięciem szyfru ADFGX. Jego działanie opiera się na zmodyfikowanej szachownicy Polibiusza oraz pojedynczej transpozycji. W wyniku zaszyfrowania tekstu jawnego otrzymujemy szyfrogram zawierający litery A, D, F, G, V oraz X. Zostały one wybrane w taki sposób, aby znacząco różniły się od siebie podczas nadawania ich za pomocą alfabetu Morse’a. Miało to na celu zmniejszenie ryzyka powstania błędów przy nadawaniu lub odbiorze wiadomości.

Został on wymyślony przez pułkownika Frtiza Nebela, i wprowadzony do użytku w marcu 1918 roku.

Załóżmy, że chcemy zaszyfrować wiadomość „Tajna wiadomosc” (oryginalna wersja szyfru umożliwiała szyfrowanie liter alfabetu angielskiego, przy czym nie rozróżniano liter I oraz J). Na początku wypełniamy szachownice Polibiusza o wymiarach 5x5 alfabetem o zmienionej kolejności liter (która jest znana tylko nadawcy i odbiorcy wiadomości).

Używając tej tabeli zamieniamy tekst jawny na odpowiadający mu szyfrogram:

T  a  j  n  a  w  i  a  d  o  m  o  s  c
AD AF GD FX AF XG GD AF DA DF XA DF FG GF

Następnie wybieramy tajne słowo, które będzie służyło do dalszego szyfrowania i wypisujemy pod nim, w wierszach, otrzymamy wcześniej szyfrogram. Należy pamiętać, aby w słowie tym nie powtarzały się litery (ewentualnie można powtarzające się litery pominąć).

H A S L O
A D A F G
D F X A F
X G G D A
F D A D F
X A D F F
G G F G X

Ostatnie dwie litery zostały dodane, aby we wszystkich wersach występowała taka sama liczba liter. GX to „X” po zaszyfrowaniu pokazaną wcześniej szachownicą Polibiusza. Litera X na końcu naszej wiadomości z pewnością nie zmienia jej znaczenia.

W następnym kroku przestawiamy kolumny wraz z literami występującymi nad nimi w taki sposób, aby te ostatnie zostały ułożone alfabetycznie:

A H L O S
D A F G A
F D A F X
G X D A G
D F D F A
A X F F D
G G G X F

Czytając kolumnami otrzymujemy szyfrogram: DFGDAG ADXFXG FADDFG GFAFFX AXGADF . Litery szyfrogramu zostały podzielone na 6-znakowe grupy dla łatwiejszego czytania. Nie należy dzielić ich ze względu na liczbę liter w wierszu, gdyż to może ułatwić złamanie szyfru.

W czerwcu 1918 roku została dodana litera V, co umożliwiało szyfrowanie 36 znaków – całego alfabetu (I oraz J były oddzielnymi literami) i cyfr od 0 do 9.