Szyfr płotkowy lub szyfr zigzag jest szyfrem przestawieniowym. Kryptogram tworzony jest poprzez połączenie ciągu kolejnych liter bazując na uproszczonym kształcie płotka. Kolejne litery tekstu jawnego zapisywane są na zmianę w n rzędach w taki sposób, że układają się w kształt górnej krawędzi płotu.
Szyfr Płotkowy był znany i często używany już w czasach starożytnych. Starożytni Grecy opracowali nawet specjalne narzędzie, nazywane scytale, aby ułatwić szyfrowanie i deszyfrowanie wiadomości.
Aby zaszyfrować tekst jawny za pomocą szyfru płotkowego, litery tego tekstu trzeba zapisać pionowo w rzędach, tak aby każda kolejna litera przesunięta była w prawo o jeden znak. Zapis powinien przypominać górną krawędź szczebli płotu.
Zapisane litery odczytuje się poziomo w kolejności od najwyższego do najniższego rzędu.
Do szyfrowania używamy klucza cyfrowego, który wskazuje wysokość płotka czyli ilość wierszy tekstu. Możemy dodatkowo użyć przesunięcia wskazującego wiersz, od którego zaczynamy wpisywanie liter tekstu jawnego.
Przykładowo chcąc zaszyfrować słowo CALCOOLATOR ustalamy najpierw klucz. Załóżmy, że naszym kluczem jest cyfra 3, która wyznacza ilość wierszy. Następnie litery tekstu zapisujemy pojedynczo w każdym z wierszy w oddzielnych rzędach tzn. tak aby tworzyły wzór górnej krawędzi szczebli płatka.
C---O---T--
-A-C-O-A-O-
--L---L---R
Teraz odczytujemy utworzony szyfrogram. Każdą literę szyfrogramu odczytujemy kolejno od pierwszego wiersza do ostatniego. Zaszyfrowane słowo CALCOOLATOR po odczytaniu z szyfrogramu będzie miało postać COTACOAOLLR
Jeżeli klucz ustawimy na 5 wówczas nasz płotek będzie wyglądał następująco:
C-------T--
-A-----A-O-
--L---L---R
---C-O-----
----O------
Szyfrogram będzie miał postać CTAAOLLRCOO. Dodając do tego przesunięcie 2 czyli zaczynając wpisywanie od 3 wiersza po zakodowaniu otrzymamy LOACOTACOLR.
------L----
-----O-A---
C---O---T--
-A-C-----O-
--L-------R